Rady rodziców to reprezentacje wszystkich rodziców w każdym publicznym przedszkolu i w każdej publicznej szkole. Od 2007 roku rady mają nowe, duże kompetencje. Między innymi mogą występować do dyrektora szkoły, kuratora i gminy z wnioskami i opiniami we wszystkich sprawach szkoły, mogą opiniować szkolny zestaw programów nauczania i szkolny zestaw podręczników, a także współdecydować w sprawach noszenia przez uczniów tzw. mundurków. Życie pokazuje, że te szerokie kompetencje bardzo rzadko są wykorzystywane. Najczęściej praca rad sprowadza się wyłącznie do zbierania składek i wydawania zebranych funduszy w sposób zasugerowany przez dyrekcję szkoły. Ta książka ma pomóc rodzicom zorganizować się do działania tak, aby realnie wpływać na zmiany w polskich szkołach.

Polska oświata jest w szczególnym okresie, wdrażana jest bowiem reforma systemowa. I choć to nie pierwsza duża reforma oświaty, to jednak po raz pierwszy od uchwalenia we wrześniu 1991 roku ustawy o systemie oświaty dochodzi do zmian fundamentalnych w podstawach prawnych, o które opiera się funkcjonowanie całego systemu oświaty, bo większość z najważniejszych zagadnień z tym związanych od 1 września 2017 r. regulowana będzie przez ustawę Prawo oświatowe. I nawet jeśli bliższe przyjrzenie się regulacjom, które niebawem wejdą w życie, prowadzi do wniosku, że w wielu kwestiach szczegółowych nowe przepisy są kopią starych, to jednak przyjąć trzeba, że zasady działania każdego „z trybików mechanizmu” wymagają dogłębnej analizy. Celem niniejszej publikacji jest gruntowna analiza reguł funkcjonowania jednego ze społecznych organów funkcjonującego w większości typów szkół i placówek, a mianowicie rady rodziców.

Wspieraniem rad rodziców zajmuję się już od ponad dziesięciu lat, odkąd w Instytucie Inicjatyw Pozarządowych wystartowaliśmy z programem „Rodzice w szkole”. Przez ten czas przeprowadziliśmy wiele projektów skierowanych do rodziców, rad rodziców, nauczycieli oraz dyrektorów szkół i przedszkoli, a także urzędników samorządowych. Wzięło w nich udział kilka tysięcy osób z ponad 1200 placówek. Działaliśmy różnymi metodami. Przede wszystkim prowadziliśmy szkolenia, warsztaty, seminaria, konferencje, krótsze i dłuższe (i kilkugodzinne, i kilkudniowe), dla różnych odbiorców. Wydawaliśmy publikacje, pisaliśmy artykuły do czasopism fachowych. No i oczywiście rozmawialiśmy, doradzaliśmy, pomagaliśmy, konsultowaliśmy. Tak jest do dziś – nie ma tygodnia, a we wrześniu każdego roku nie ma dnia, abym nie otrzymał pytań (przez e-mail, media społecznościowe czy telefonicznie) dotyczących różnych aspektów funkcjonowania rad rodziców. Znaczna część pytań się powtarza, ale co i raz otrzymuję nowe – takie, które, mimo dziesięcioletniego doświadczenia, potrafią mnie zaskoczyć. Zastanawiałem się więc, jak to możliwe, czy setki szkoleń i idące już w tysiące nakłady poradników przełożą się kiedyś na znaczącą zmianę w wiedzy rodziców? Ale odpowiedź przyszła szybko jako oczywista i w zasadzie nie była zachęcająca: działania edukacyjne wśród rodziców nie mają końca. Z nimi jest trochę tak jak z całą otoczką wokół narodzin dziecka, ślubów czy pogrzebów – z tą różnicą, że te trzy to przede wszystkim niezły biznes dla tysięcy firm, a we wspieraniu rad rodziców musi wystarczyć przede wszystkim poczucie misji czy satysfakcja… Efektem setek szkoleń, konferencji, konsultacji, spotkań itd. była od początku lista pytań, która systematycznie się wydłużała i wciąż się wydłuża. Na każde pytanie zawsze starałem się i staram rzetelnie odpowiadać. Cierpliwie, a nawet z pewnym zafascynowaniem czy radością, że pojawiają się kolejne roczniki rodziców zaangażowanych w życie przedszkola lub szkoły, którzy chcą zrozumieć, jak działa rada rodziców, i pragną uczynić szkołę swojego dziecka jak najlepszą. Takich ludzi warto wspierać! Niniejszy poradnik jest więc zbiorem odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania. Kiedy na początku było ich kilkanaście, nie sądziłem, że zbierze się więcej niż 30. Gdy jednak przekroczyłem liczbę 50 pytań, zrozumiałem, że to nie koniec.